تراشکاری یکی از ممهم ترین اجزا در امر تولیدات محصولات صنعتی می باشد که لا هرگونه بی اهمیتی به این مهم کیفیت و ماندگاری محصول تولیدی و در نهایت شرکت تولید کننده هدف قرار می گیرد . نکات مهمی که در امر تراشکاری می بایست رعایت شود در بخش های قبلی به تفصیل ارایه شده است که در ادامه بدان می پردازیم
سطوح قطعه کار :
یکی سطح برش روی قطعه کار است و عبارت از سطحی که مستقیماً زیر لبه برنده ابزار قرار می گیرد و دیگری سطح کار شده وآن عبارت از سطحی کلی است که در اثر حالت برش روی کار ایجاد شده است.
سطوح،زاویه و لبه برنده در سر برنده ابزار :
یکی سطح براده است و همان سطحی از لبه برنده ابزار است که براده روی آن حرکت دارد. دیگری سطح آزاد است که در نقطه مقابل سطح برش سر برنده ابزار قرار دارد. به اضافه زاویه آزاد α که بین سطح برش و سطح آزاد است و زاویه گوه که بین سطح آزاد و سطح براده قرار گرفته و بالاخره زاویه براده γ که بین خط مرکز روی سطح برش و سطح براده واقع شده.زوایای آزاد وگوه وبراده جمعاً تشکیل یک زاویه ۹۰ درجه میدهند.
لبه بدنه اصلی عبارت از لبه برندهای است که در نقطه مقابل جهت بار قرار دارد و لبه برنده فرعی عبارت از لبه برندهای است که متصل به لبه برنده اصلی میباشد.
مقدار یا بزرگی زاویه لبه برنده :
ارتباط با جنس کاری دارد که باید از روی آن برادهبرداری شود و برای جلوگیری از شکستن لبه برنده بایستی برای جنس سختتر زاویه گوه بزرگتری نسبت به جنس نرمتر اختیار کرد.
مقدار زاویه آزاد را فقط باید آن حد بزرگ گرفت که سطح آزاد رنده با کار اصطکاکی نداشته باشد. از طرفی هرچه زاویه براده بزرگتر باشد جدا شدن براده از کار سهلتر صورت میگیرد اما با وجود این نباید فراموش کرد که بزرگ کردن این زاویه طبق دلخواه نمیتواند باشد زیرا بزرگ شدن آن ارتباط مستقیم با کوچک شدن زاویه گوه دارد.
زاویه تنظیم :
عبارت از زاویهاست که بین لبه برنده اصلی و سطح کار قرار دارد و چنانچه مقدار این زاویه بزرگ باشد عرض براده کم خواهد شد و فشار برش روی طول کوتاهی از لبه برنده که کار میکند تقسیم میشود. بدیهی است که در چنین حالتی لبه برنده تحت فشار بسیار زیادی واقع شده و در نتیجه دوام کمتری خواهد داشت و اگر زاویه تنظیم کوچکتر باشد با یکنواخت ماندن عمق براده عرض آن بیشتر شده و ثمره آن این است که دوام لبه برنده نیز بیشتر میشود مقدار زاویه تنظیم در حالت طبیعی ۴۵ درجه است.
اگر مقدار زاویه تنظیم از حالت طبیعی کمتر انتخاب شود یک فشار برگشت یا مخالف (R) بزرگی تولید میشود که در نتیجه آن کارهای نازک و بلند تراشکاری خم میشوند مقدار این فشار برگشت یا مخالف در حالیکه زاویه تنظیم بزرگتر از حد لازم باشد کوچکتر بوده و خطر خم شدن قطعات کار نیز کمتر خواهد بود.
زاویه تیزی :
محصور به لبه برنده اصلی و فرعی است و مقدارش
۹۰ درجه است.رنده تراشکاری که زاویه تیزی کمتری داشته باشد خیلی زود کند میشود.
زاویه تمایل :
وضع قرار گرفتن لبه برنده اصلی را نسبت به افق تعیین میکند. لبه برنده ممکن است افقی بالاتر از افق و یا زیر افق قرار گیرد. برای کارهای روتراشی تجربه این طور نشان داده است که تمایل لبه برنده به زیر افق بهتر است زیرا در این حال براده بهتر جدا میشود. زاویه تمایل برای رندههای تراشکاری از ۳ تا ۵ درجه است.
انواع رندهها یا قلمهای تراشکاری :
انجام هر کار تراشکاری مستلزم رنده مناسبی برای آن کار است. مثلاً برای روتراشی، پرداختکاری، سوراخکاری، پیشانیتراشی، پیچ تراشی و امثال آنها باید قلمهای فرم دار مناسبی انتخاب کرد.
قلمهای روتراشی :
مطلب مهم در کارهای روتراشی این است که در زمان کوتاهی مقدار زیادی براده از روی کار جدا شودازاین رو بایستی اصولاً رندههای تراشکاری رندههای جاندار و قوی باشند. اینگونه رندهها ممکن است فرم صاف و یا فرم خمیده داشته باشند.
معمولاً بر حسب وضع لبه برنده اصلی، رندهها به دو دسته چپ و راست تقسیم میشوند و برای تشخیص چپ و راست رنده چنین عمل میشود:
رنده را بطوریکه سر برنده آن بطرف مشخص و به سمت بالا باشد راست نگه میدارند چنانچه لبه برنده اصلی آن در سمت راست قرار گیرد آن را رنده راست و اگر برعکس لبه برندهاش در سمت چپ واقع شود رنده چپ یا به اصطلاح چپ تراش است.
قلمهای پرداختکاری :
با عمل پرداختکاری بایستی در کار سطح خارجی صافی تولید شود و برای این منظور اغلب رنده پرداخت سرصافی که لبه برنده آن کمی گرد شده باشد به کار میبرند گاهی نیز از رنده پرداخت سر پهن استفاده میشود. لبه برنده رندههای پرداختکاری بایستی پس از سنگ زدن با کمال دقت بوسیله سنگ دستی آماده شوند زیرا در غیر اینصورت سطح خارجی کار تراشیده شده صاف نخواهد بود.
قلمهای بغلتراش :
برای پیشانی تراشی و همچنین برای تراش گوشههای تیز به کار برده میشوند. لبه برنده فرعی این رندهها برای جدا کردن براده مناسب نیست و به این جهت در موقع تراش با این رندهها باید حرکت آنها از داخل کار به سمت خارج آن باشد.
قلمهای تراشکاری فرم دار :
برای انجام انواع مختلف کارهای تراشکاری رندههای متفاوتی که لبه برنده آنها فرم متناسبی با نوع آن کار داشته باشد وجود دارند.
قلمگیر :
قلمگیرها برای نگاهداری رندههای کوچک و یا تیغچهها مورد استفاده قرار میگیرند. رندهگیرها از فولاد ساختمانی ارزان ساخته میشوند و با به کار بردن آنها از مصرف بیهوده فولاد ابزار گران قیمت جلوگیری میشود.
چگونگی مراقبت از قلمهای تراشکاری :
رندههای تراشکاری را باید اصولاً به طوری مواظبت نمود که کوچکترین صدمهای به لبه برنده آنها وارد نشود زیرا در هر نوبت که آنها را تیز کنند علاوه بر به هدر رفتن مقداری از فلز قیمتی مقداری هم از وقت پرارزش بیهوده تلف میشود. بدیهی است که لبههای برنده پس از مدت زیادی کار قابلیت برش خود را از دست داده و کند میشوند و کار با چنین رندههای کندی موجب اصطکاک و تولید حرارت بیشتری شده و نتیجتاً سطح خارجی کار هم ناصاف در میآید در موقعیکه رنده را از نو تیز میکنند لازم نیست که تمام لبه برنده صدمه دیده آن را از بین ببرند بلکه انجام این عمل در چند مرحله بطوریکه پس از هر مرحله مقدرای با آن کار شود به صرفه نزدیکتر است.
برای سنگ زدن رنده قاعدتاً بایستی به ترتیب اول با سنگ خشن زبر و بعد با سنگ نرم رنده را تیز کنند.بهتر است که برای انجام این منظور از سنگ بشقابی استفاده شود. موقعیکه رنده را با سنگ نرم آماده میکنند باید توجه داشته باشند که زوایای لازمی که با سنگ زبر به آن داده شده از بین نرود.
در مورد تیز کردن ابزارهایی از فلزات سخت ابتدا بدنه آن را بوسیله سنگی از جنس الکتروگروند تیز کرده و بعد برای تیز کردن تیغچه آن که از فلز سخت است از سنگ دیگری که جنسش کاربید است استفاده مینمایند.
برای تیز کردن قلم نکات ذیل باید مراعات شود :
۱- سنگ باید در خلاف لبه رنده حرکت داشته باشد.
۲- فشار برنده باید متناسب باشد.
۳- در مورد سنگهایی که بوسیله مایعی باید خنک شوند لازم است مایع خنک کننده به حد کافی در جریان باشد.
۴- از توخالی کردن سطح آزاد رنده باید امتناع کرد.
۵- زاویه برنده رنده را بایستی با شابلون مخصوص آزمایش کرد.
۶- سنگهایی که چرب شده و یا از حالت دایرهای خارج شده باشند ابتدا بوسیله دستگاه مخصوص صاف و آماده گردند.